Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Lễ hội Thuyền Rồng, là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của Trung Quốc. Nó được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Lễ hội này có nhiều ý nghĩa và phong tục khác nhau, tùy theo từng vùng miền và lịch sử văn hóa
Tết Đoan Ngọ nhằm ngày 5 tháng 5 (Âm Lịch), trong truyền thống là một ngày lễ đặc biệt quan trọng. Chữ “Đoan” có nghĩa là chính, là thẳng, là mở đầu. Người ta còn gọi là Đoan Dương, Trùng Ngũ (vì có hai số 5) hoặc Đoan Ngũ (vì số 5 thuộc dương). Hãy cùng Du học và Ngoại ngữ Trác Việt tìm hiểu nhé!
1.Ý nghĩa và lịch sử
Trung Quốc với truyền thuyết Khuất Nguyên:
Vào cuối thời Chiến Quốc, có một vị đại thần nước Sở là Khuất Nguyên. Ông là vị trung thần nước Sở và còn là nhà văn hóa nổi tiếng. Tương truyền ông là tác giả bài thơ Ly tao (thuộc thể loại Sở từ) nổi tiếng trong văn hóa cổ Trung Hoa, thể hiện tâm trạng buồn vì đất nước suy vong với họa mất nước. Do can ngăn Hoài vương không được, lại bị gian thần hãm hại, ông đã uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn ngày mùng 5 tháng 5. Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa lại làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài (ý làm cho cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh, lấy bỏ gạo vào ống tre rồi thả xuống sông cúng Khuất Nguyên. Ngoài ra, có truyền thuyết khác về sự bắt nguồn của ngày tết Đoan ngọ, nhiều nguồn tin cho rằng tập tục tết Đoan ngọ là bắt nguồn từ Hạ Trí trong thời cổ, có người thì cho rằng, đây là sự tôn sùng vật tổ của người dân vùng sông Trường Giang.
Truyền thuyết Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam:
Vào một ngày sau vụ mùa, nông dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo dày ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Nhân dân đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân.
Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm đơn giản có bánh, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân nghe theo và chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi. Lão ông còn dặn: “Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng.”
Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì lão ông đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết Diệt Sâu Bọ", có người gọi nó là "Tết Đoan Ngọ" vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.
2. Các phong tục chính
Tại Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được người dân gọi là Tết giết sâu bọ. Một trong những ngày lễ truyền thống có nội hàm văn hóa phong phú. Không riêng gì Việt Nam hay Trung Quốc mà ở Triều Tiên, Hàn Quốc cũng có Tết Đoan Ngọ. Từ đó cho thấy, Tết Đoan Ngọ thực chất là một phong tục lễ tết Á Đông và gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.
Hiện nay người dân vẫn còn giữ được nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết Diệt Sâu Bọ” là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân… vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh bá trạng... để diệt trừ" sâu bọ", xua đuổi hết bệnh tật…
Tại Trung Quốc,lễ hội Thuyền Rồng là một trong những lễ hội truyền hội truyền thống lâu đời,có lịch sử hơn 25.000 năm,diễn ra vào Tết Đoan Ngọ hàng ngày. Lễ hội tái hiện lại "Cự Long Tuần Du" trên sông Ngọc Long.Cứ vào ngày 19 tháng 6 âm lịch hàng năm,tại dòng sông Ngọc Long ở Làng Ngọc Long,Quế Lâm,Quảng Tây,Trung Quốc lại trở nên sống động với Lễ hội Thuyền Rồng. 800 chiếc bè được trang trí bằng đèn vàng được xếp thành hình một " con rồng" lộng lẫy dài 70 mét uốn khúc qua sông một cách duyên dáng.
Đua thuyền rồng là hoạt động nổi bật nhất trong lễ hội này. Các đội thi sẽ chèo những chiếc thuyền được trang trí như những con rồng, tạo nên cảnh tượng rất sống động và đầy kịch tính.
Ăn zongzi: Zongzi, hay bánh ú, là món ăn truyền thống trong dịp này. Đây là loại bánh làm từ gạo nếp, nhân đậu, thịt hoặc các nguyên liệu khác, được gói trong lá trúc và luộc chín.
Đeo bùa ngải: Người dân đeo các túi bùa làm từ ngải cứu hoặc các loại thảo dược khác để xua đuổi tà ma và bảo vệ sức khỏe.
Uống rượu hùng hoàng: Đây là loại rượu có màu vàng, được cho là có tác dụng xua đuổi độc tố và bệnh tật.
Treo ngải cứu và xương bồ: Ngải cứu và xương bồ được treo trước cửa nhà như một cách để xua đuổi tà ma và bệnh tật.
Tết Đoan Ngọ là một lễ hội phong phú với nhiều phong tục và ý nghĩa sâu sắc, không chỉ ở Trung Quốc mà còn ở nhiều quốc gia Đông Á khác như Việt Nam, Hàn Quốc và Nhật Bản. Các hoạt động trong lễ hội không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng.
